KATYŃ – PAMIĘĆ, PRAWDA I PRZEBACZENIE

Listopad to miesiąc pamięci nie tylko o bliskich, którzy odeszli, ale również o Polakach poległych w walkach za ojczyznę i pomordowanych. Zachowaniu tej pamięci służy wystawa zorganizowana w radziejowskim klasztorze oo.  franciszkanów pod tytułem „KATYŃ: PRAWDA I PRZEBACZENIE”  otwarta 7 listopada 2010 roku. Ekspozycja została przygotowana w 70 rocznicę zbrodni katyńskiej za sprawą Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej we współpracy z UMK w Toruniu, przy wsparciu finansowym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Marszałka i Wicewojewody Województwa Kujawsko – Pomorskiego oraz Prezydenta Torunia.

Po agresji Rosji na tereny Polski 17 września 1939 roku do niewoli sowieckiej dostało się około 250 tysięcy polskich żołnierzy i oficerów, których większość została bestialsko zamordowana i pogrzebana w zbiorowych mogiłach koło Charkowa, Katynia, Tweru               i Bykowni. Prawda o tej zbrodni była przez wiele lat po wojnie skrzętnie ukrywana, a Rosjanie winą za nią obarczali hitlerowskie Niemcy. Dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku po ujawnieniu archiwów sowieckich poznano bliższą wiedzę o tych tragicznych wydarzeniach. Decyzja o wymordowaniu Polaków więzionych w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie została podjęta 5 marca 1940 roku przez Józefa Stalina na wniosek Ławrentija Berii. Intensywne badania dokumentów i poszukiwania prowadzone  w ostatnich latach na tych terenach doprowadziły do ekshumacji tysięcy ciał Polaków pogrzebanych  w zbiorowych mogiłach i ujawnienia nowych szczegółów sowieckiej zbrodni, której poświęcona jest wystawa.  Obejrzały ją już setki mieszkańców Torunia, Włocławka, Gdańska, Starogardu Gdańskiego, Nakła i innych miejscowości. Do Radziejowa trafiła dzięki staraniom o. Mariusza Kapczyńskiego, który pragnął przybliżyć mieszkańcom miasta i okolic aktualny stan badań nad zbrodnią katyńską. Celem wystawy jest jednak nie tylko zachowanie pamięci o skrytobójczo zamordowanych strzałami w tył głowy oficerach, wymordowanej polskiej inteligencji, ale również kształtowanie, głównie w świadomości najmłodszych mieszkańców Radziejowa, poczucia przynależności narodowej, patriotyzmu, przy jednoczesnym otwarciu na świat i zachowaniu postawy protestu przeciw wszelkim przejawom totalitaryzmu.

Ekspozycję można oglądać od 7 do 26 listopada w Auli Świętego Antoniego w Klasztorze Ojców Franciszkanów w Radziejowie. Jest ona podzielona na cztery części: część pierwsza – Droga do zbrodni  eksponuje wątek historyczny; część druga – Miejsce zbrodni przedstawia pierwsze odkrycie, jakiego dokonali Niemcy; część trzecia- Kłamstwo katyńskie dotyczy manipulacji Sowietów; część czwarta – Wstrząsające fakty ukazuje drugie odkrycie prawdy o zbrodni NKWD.

Uzupełnieniem wystawy jest tablica upamiętniająca tragedię smoleńską z 10 kwietnia bieżącego roku, a więc katastrofę lotniczą w której zginęło 96 osób reprezentujących elity wojska, władzy i polityki, z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim na czele.

Otwierając wystawę o. Mariusz Kapczyński podziękował  wszystkim, którzy przyczynili się do jej zorganizowania w Radziejowie, m.in. członkom wspólnoty klasztornej  z o. Gwardianem Stanisławem Siergiejem, nauczycielom i młodzieży Zespołu Szkół RCKU  w Przemystce, chórowi „Largo” i jego dyrygentowi Alinie Czaplewskiej.

Już w dniu otwarcia wystawa cieszyła się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Radziejowa i okolic, którzy obejrzeli najpierw wzruszający patriotyczny program artystyczny prezentujący zarys historii narodowej utrwalonej w pieśniach ojczyźnianych, począwszy od „Bogurodzicy”, a skończywszy na pieśni powstałej w pierwszych tygodniach stanu wojennego pod tytułem „Ojczyzno ma”, która stanowi niejako podsumowanie martyrologii narodowej Polaków, odwołując się do ich wiary w opatrzność Bożą i opiekę Matki Boskiej – Królowej Polskiej Korony. Na zakończenie części artystycznej zebrani zostali zapoznani z krótkim rysem historycznym dotyczącym mordu katyńskiego. Znamienne są ostatnie zdania pochodzące z tej prelekcji: „Już na zawsze Katyń pozostanie bolesną raną w sercach i świadomości Polaków.  Pomordowanym w 1940 roku oraz tym, którzy zginęli w kwietniu 2010 roku, winniśmy pamięć, a pomostem porozumienia z narodem rosyjskim winno być przebaczenie, którego oczekuje od nas Chrystus. Budujmy relacje między ludźmi i narodami na bazie miłości i pojednania, zaczynając od eliminacji agresji  i nienawiści  z życia publicznego” .

Pozostaje mieć tylko nadzieję, że pozostaną one swoistym memento  dla wszystkich, którzy z nieskrywanym wzruszeniem obejrzeli program i wysłuchali informacji historycznych, ilustrowanych wybranymi sekwencjami z filmu Andrzeja Wajdy „Katyń”, a następnie zwiedzili wystawę poświęconą mordowi katyńskiemu.

Maria Bogusława Bandyszewska