Rys historyczny

KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKAŃSKI W RADZIEJOWIE

     Jednym z ciekawych historycznie, a także jednym z najstarszych miast na Kujawach jest Radziejów. Historia tego miasta, oprócz znaczenia politycznego (jako miejsce sejmików dla województwa brzesko-kujawskiego i inowrocławskiego), to przede wszystkim historia klasztoru franciszkańskiego. Inicjatorem fundacji klasztoru był książę brzesko-kujawski, Władysław Łokietek.

     Władysław Łokietek pomny życzliwości franciszkanów krakowskich, którzy ukryli go i ocalili mu życie podczas walki o tron małopolski, powziął myśl odwdzięczenia się zakonowi poprzez nową fundację. Wzrok jego padł na Radziejów leżący w jego księstwie. Fundację książęcą potwierdzono na kapitule prowincjalnej w Opolu 14 września 1298 r.

     Jednakże toczone przez Łokietka wojny spowodowały, że wypełnienie postanowień co do realizacji fundacji radziejowskiej uległo znacznemu opóźnieniu. Nie ma pewności, czy franciszkanie przybyli do miasta tuż po otrzymaniu darowizny, czy też 33 lata później, po zwycięskiej bitwie pod Płowcami 27 września 1331 r.

     Klasztor i kościół wystawiony pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego od samego początku dzielił losy miasta. Kilkakrotnie więc ulegał klęsce pożarów, a także niszczycielskim napadom Krzyżaków i Szwedów. Zawsze jednak dźwigał się dzięki ofiarności dobrodziejów, zwłaszcza okolicznych ziemian.

     Trudne czasy pierwszych rozbiorów, a potem utraty przez Polskę niepodległości, odbiły się zarówno na całym mieście Radziejowie, jak i na klasztorze. Miasto podupadło tak, że w 1871 r. straciło nawet prawa miejskie. Klasztor miał coraz mniej zakonników, tak iż przełożeni wyżsi snuli nawet plany zniesienia tego konwentu i przeniesienia zakonników do niedalekiego klasztoru w Nieszawie. Jednakże, chociaż klasztor liczył niekiedy tylko jednego, czy dwóch zakonników, do zniesienia nie doszło. Przyznać trzeba, że zakonnicy tak wrośli w pejzaż miasta Radziejowa, że jego mieszkańcy nie wyobrażali sobie ich braku.

     1-U-5391aStan kościoła jednak stawał się coraz gorszy i grożący nawet zawaleniem, stąd wisiała nad nim groźba zamknięcia i zakazania nabożeństw. W 1851 r. zdecydowanie zarządzono, że nawa główna kościoła musi być zamknięta dla ludzi. To zadecydowało, że powzięto odpowiednie kroki. Ówczesny gwardian o. Atanazy Goszczyński, uzyskawszy od rządu, a także od władzy diecezjalnej pozwolenie przeprowadzenia zbiórki na odbudowę, odrestaurował gruntownie kościół i klasztor. Były to właściwie ostatnie dni egzystencji konwentu radziejowskiego. Niebawem podzieli on los wszystkich polskich klasztorów zniesionych przez władze zaborcze.

     W 1864 r. rząd carski za aktywną postawę zakonników podczas powstania styczniowego dokonał kasaty klasztoru radziejowskiego. Spośród czterech mieszkających tu franciszkanów, pozostawiono dożywotnio o. Bonifacego Żurawskiego, zakazując mu jednocześnie prawa do noszenia habitu zakonnego. Ówczesny budynek klasztorny najpierw przejęły biura powiatowe, a następnie miejska szkoła ludowa. O. Bonifacy dokładał wszelkich starań, by utrzymać kościół w jak najlepszym stanie. Po jego śmierci w 1907 r. kościołem administrowali księża diecezjalni.

      Jako że przeszło pół wieku nie poczyniono w kościele żadnych konkretnych remontów, przegniły drewniany strop groził zarwaniem. Gdy w 1926 r. nowo mianowanym rektorem kościoła został ks. Jan Wieczorek, zawiązano Komitet Obchodu 600-lecia Zwycięstwa Płowieckiego. Obrotny i zapobiegliwy ksiądz, działając w imieniu Komitetu, zebrał fundusze i do 1931 r. odrestaurował cały kościół.

      29 sierpnia 1937 r. do Radziejowa powrócili Franciszkanie i z krótką przerwą, spowodowaną toczącą się wojną, są tu do dziś.

     W maju 1996 r. kościół franciszkański otrzymał rangę kościoła parafialnego. Ówczesny gwardian a jednocześnie pierwszy proboszcz (parafii Podwyższenia Krzyża Świętego) o. Mariusz Słowik rozpoczął gruntowny remont klasztoru. Dokonano wtedy rozbiórki parterowej części klasztoru a na tym miejscu stanęło piętrowe skrzydło duszpasterskie (pomieszczenia na kancelarię, aulę parafialną i bibliotekę). Następny gwardian i proboszcz – o Stanisław Siergiej doprowadził do końca wiele prac remontowych i adaptacyjnych.

Wspólnota wykonała następujące prace w obrębie kościoła i klasztoru:

  1. Otworzono jadłodajnię dla ubogich im. Bł. O. Rafała Chylińskiego.
  2. Na potrzeby sfinansowania jadłodajni swoją działalność rozpoczęła myjnia samochodowa, w której stałe zatrudnienie znalazło trzech pracowników.
  3. Zainicjowano działalność Kawiarenki Franciszkańskiej.
  4. Przygotowano i wyposażono kaplicę klasztorną, ozdobioną malowidłami ściennymi i witrażami.
  5. Wymieniono Stacje Drogi Krzyżowej na nowe, złocone, z malowanymi scenami figuralnymi.
  6. Umieszczono figurę św. Franciszka przed fasadą klasztoru.
  7. Wydzielono i przygotowano plac od południowej strony ogrodu, na którym umieszczono pomnik Jana Pawła II.
  8. Uporządkowano i obmurowano teren wokół figury Serca Jezusowego od wschodniej strony ogrodu.
  9. Odnowiono bramy i furtki na placu przyklasztornym.
  10. Odmalowano elewacje budynku parafialnego i klasztornego.
  11. Zamontowano dwuskrzydłowe drzwi główne do kościoła i kruchty południowej.
  12. Wyłożono plac wokół kościoła i klasztoru kostką granitową.
  13. Wyłożono w prezbiterium nowa posadzkę marmurową.
  14. Odmalowano ściany wewnętrzne kościoła.
  15. Odrestaurowano malowidła ścienne na ścianach: północnej i południowej prezbiterium.
  16. Wykonano konserwację manierystycznej ambony i barokowych ołtarzy.
  17. Odrestaurowano neobarokowe organy, których odnowienia złoceń dokonał własnoręcznie o. Gwardian.
  18. Odnowiono balustradę empory organowej.
  19.  Zamontowano nowe żyrandole i kinkiety w nawach i prezbiterium.
  20. Odnowiono złocenia na starych paramentach liturgicznych oraz posrebrzono wszystkie lichtarze ołtarzowe.
  21. Wzniesiono zabudowania gospodarcze w północnej części ogrodu.

 

MAPA strony